Tijd voor discussie - Untersatz 32'

'Na een week bloggen lijkt het me tijd voor discussie. Zoals bekend laat Johann Sebastian Bach in het Wender-orgel te Mühlhausen een Untersatz 32' disponeren, ik citeer uit zijn rapport: 'Folget der 32 Fuß Sub Bass oder so genandter Untersatz von Holz, [welcher dem ganzen Wercke die beste gravität giebet. Dieser muß nun eine eigene Windlade haben].' Het vele bespelen van de Midden-Duitse instrumenten heeft mij ertoe gezet in een aantal plenumwerken van Bach, indien mogelijk, de Untersatz 32' als basis te laten fungeren, immers, Bach wenste Gravität. Zeker bij de grote Praeludia et Fugae (e-moll, Es-Dur, g-moll ect.) is dit register, indien aanwezig, wenselijk. Deze wijze van registratie wordt nogal eens ter discussie gesteld, een aantal organisten menen dat dit register 'tot het laatst bewaard kan worden' of 'als verrassing moet dienen.' Met andere woorden: gebruik het register beperkt. Maar zal Bach in bovengenoemde grote orgelwerken dan geen Gravität gewenst hebben? Zal het kostbare register maar af en toe dienst hebben gedaan? Mijn stelling luidt:

'Wanneer een orgel over een Untersatz 32' beschikt, dient men daarmee  rekening te houden in de opbouw van de plenumklank (32', 16', 8', 4', (3'), Mix., (Cym.).' 

Een kanttekening: laat je niet beïnvloeden door orgelopnamen, het gebeurt nogal eens dat een opnametechnicus het 32'-register niet 'aan' kan waardoor het register niet mengt met de bovenliggende stemmen. Ik heb vele opnamen gehoord van Midden-Duitse orgels waar dit aan de orde is. Het is zoals Gustav Leonhardt zo mooi verwoord in een tv-programma van Vrije Geluiden: 'het is bijna een onmogelijke opgave om een kerkorgel goed op te nemen.' Geef je mening nadat je een instrument met Untersatz 32' ter plekke hebt gehoord. Tenslotte: verwar het register Untersatz 32' niet met een Prestant 32' of Posaunenbass 32'.'